Πάνε περίπου 20 μέρες (αρχές Μαρτίου) που έφτασε στα χέρια μου, στο γραφείο των διδασκόντων του στ’ εργαστηρίου της ΑΣΚΤ, μια καταγγελία της ΟΒ ΑΣΚΤ της ΚΝΕ που με κατηγορούσε για μια “ιδεολογικού χαρακτήρα επίθεση” σε σπουδαστή, για “ένα ντελίριο αντικομμουνιστικής προπαγάνδας με στοιχεία τρομοκράτησης”, με αφορμή έναν πίνακά του. Ηταν η αρχή για μια σειρά από εγκλήσεις, και αντεγκλήσεις, κατάφωρες και εσκεμμένες παρερμηνείες, υποκρισία, άγνοια, κυνισμό και κουραστικές, μονότονα επαναλαμβανόμενες εξηγήσεις.
Την ανακοίνωση της ΟΒ ΑΣΚΤ ΚΝΕ ακολούθησαν αλεπάλληλα δημοσιεύματα στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης», (κάποια από αυτά ανυπόγραφα), αναδημοσιεύσεις σε blogs, καθώς και ένα απόσπασμα στην στήλη που επιμελείται ο δημοσιογράφος Γ. Τριάντης στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία».
Ριζοσπάστης, 7/3/2008, «Αντικομμουνιστική μου «τέχνη» - κόσκινο!», σελ.13.
Ριζοσπάστης, 8/3/2008, «Μαθήματα αντικομμουνισμού», σελ.5.
Ριζοσπάστης, 9/3/2008, «Δάσκαλοι στον αντικομουνισμό», σελ.14, Ε.Χ.
Ριζοσπάστης, 16/3/2008, «Η τέχνη δίνει απάντηση στο σκοταδισμό», σελ.16-17, Ε.Χ.-Η.Μ.
Ελευθεροτυπία, 8/3/2008, «Λυσίκομοι αετοί…», σελ.70, επιμ. Γιάννης Τριάντης.
Όλα αυτά χωρίς βέβαια να ζητήσει κανείς την άποψή μου για το συμβάν, έτσι για να κρατηθούν τα προσχήματα!
Στην αρχή πίστεψα στην δύναμη της αξίας του αυτονόητου. Ότι είχε ειπωθεί από μένα και τους άλλους δύο συναδέλφους είχε ειπωθεί στα πλαίσια του μαθήματος με απόλυτη συνείδηση να βοηθήσουμε τον σπουδαστή. Ότι ακριβώς κάναμε και με τους άλλους σπουδαστές μας. Δεν είχα καταλάβει ότι έπρεπε να προσπαθήσω να πείσω πολλούς ότι δεν είμαι ελέφαντας!
Εν ολίγοις, η ιστορία έχει ως εξής:
Πριν δύο χρόνια, ο συγκεκριμένος σπουδαστής αποφάσισε να παρακολουθήσει το στ΄εργαστήριο ζωγραφικής. Στο εργαστήριό μας, ακολουθώντας και τις εντολές του διευθυντή του και πρύτανη της ΑΣΚΤ κ. Τ. Πατρασκίδη, η καθημερινή παρακολούθηση των μαθημάτων είναι υποχρεωτική. Στα δύο χρόνια που ακολούθησαν, τουλάχιστον τρείς φορές, εγώ και οι άλλοι συνάδελφοι του εργαστηρίου, καλέσαμε τον σπουδαστή στο γραφείο για να μάθουμε γιατί απουσίαζε συνεχώς από τα μαθήματα. Κάθε φορά μας υποσχόταν πως θα γινόταν συνεπής και κάθε φορά ξεχνούσε τις υποσχέσεις του. Το εξάμηνο που ακολούθησε, ο σπουδαστής – παρά τις συνεχιζόμενες παραινέσεις μας – ελάχιστα παρακολούθησε τα μαθήματα.
Δεν είμασταν λοιπόν υποχρεωμένοι να εξετάσουμε την δουλειά του γιατι είχε χάσει το εξάμηνο λόγω απουσιών, θέλοντας όμως για άλλη μια φορά να τον βοηθήσουμε, αποφασίσαμε να δούμε την ελάχιστη δουλειά που παρουσίασε για το εξάμηνο. Όταν φτάσαμε στο επίμαχο έργο, προσπαθήσαμε να ανασύρουμε, με ερωτήσεις στον σπουδαστή, την μορφική και εννοιολογική καταγωγή του έργου παρακάμπτοντας τις σχεδιαστικές και χρωματικές αδυναμίες του. Καμιά από τις ερωτήσεις μας δεν απαντήθηκε από τον σπουδαστή. Όλη η συζήτηση κινήθηκε σε ερωτήσεις που αφορούσαν μορφικά–αισθητικά και εννοιολογικά κριτήρια χωρίς να μας απασχολεί η ιδεολογική καταγωγή του. Στόχος ήταν να εκφράσει ο σπουδαστής την καλλιτεχνική του άποψη. Οι παρατηρήσεις και τα σχόλιά μας σε καμία περίπτωση δεν κατέκριναν τις πεποιθήσεις και την ιδεολογία του σπουδαστή. Τον παροτρύναμε να εμβαθύνει στον χώρο των ιδεών για να βρεί τους δικούς του τρόπους για μια σύγχρονη έκφραση. Και οι τρεις συνάδελφοι προσπαθήσαμε να εδραιώσουμε έναν διάλογο με την συμμετοχή και των υπολοίπων σπουδαστών. Είναι απορρίας άξιο πως μέσα από όλη αυτή την συζήτηση μέσα από την διαστρεύλωση την παρεξήγηση και την αναστροφή του λόγου με την μέθοδο των αποσπασμάτων για την δήθεν καταγραφή της αλήθειας, στόχος της υπόθεσης έγινα αποκλειστικά εγώ.
Όπως γίνεται φανερό, η κατηγορία της τρομοκράτησης δεν είναι μόνο προκλητικά προσβλητική, αλλά και κατάφωρα ψευδής. Ούτε φυσικά ευσταθεί η κατηγορία του αντικομμουνισμού. Είναι πέρα για πέρα παράλογη. Το μόνο ζήτημα ήταν η απουσία του σπουδαστή από τα μαθήματά του και η γενικότερη ολιγωρία του. Γι αυτό ίσως και η συντριπτική πλειοψηφία των παρόντων στο γεγονός σπουδαστών του εργαστηρίου εξέδωσαν επίσης ανακοίνωση-απάντηση στην καταγγελία της ΟΒ ΑΣΚΤ ΚΝΕ, επισημαίνοντας ότι γίνεται παραποίηση της αλήθειας από την πλευρά της ΚΝΕ και αντιδρώντας στην ενοχοποίηση του ελεύθερου διαλόγου.
Μέσα από την υπερπροστασία της οικογενειακής η κοινοτικής θαλπωρής παραλείπουμε να διδάξουμε τους νέους μας να είναι στοιχειωδώς θαρραλέοι. Ετσι μια «πατρική φιγούρα» είναι αυτή που τους «σώζει» όταν αδύναμοι και ανώριμοι γίνονται έρμαια των συμπλεγμάτων των φόβων και των επιθυμιών τους.
Είναι τουλάχιστον υποκρισία να λένε κάποιοι ότι δεν θεωρούν σωστό τον τρόπο που εκφράζεσαι την ώρα του μαθήματος. Δεν είναι πουριτανική υποκρισία να ενοχοποιείς το πάθος, να θέτεις γλωσσικά όρια στην διδασκαλία, να επιπλήτεις όσα δεν ταιριάζουν στα σχεδιά σου; Είναι στροφή στον συντηρητισμό. Σε λίγο η οποιαδήποτε διαφορετική έκφραση θα είναι επιλήψιμη. Η υποκρισία για το «πολιτικώς ορθόν» είναι αυτή που διαστρεβλώνει τις σχέσεις ισότητας και εμπιστοσύνης στους χώρους διδασκαλίας, καταργεί τις θέσεις ευθύνης. Έτσι, κάθε «αδικία» κρίνεται με βάση το που ανήκεις και όχι με βάση τις πράξεις αυτού που «αδίκησε» ή εκείνου που «αδικείται».
Φτάσαμε λοιπόν στο σημείο για να υποστηριχθεί ο σπουδαστής από τους συντρόφους του να γράφεται:
«Και βέβαια υπάρχει έλλειμα δημοκρατίας όταν οι ιδέες δεν εκφράζονται στο πλαίσιο μιας ελεύθερης ιδεολογικής αντιπαράθεσης, αλλα στην διάρκεια της καλλιτεχνικής αξιολόγησης της δουλειάς του σπουδαστή, ο οποίος είναι ο αδύνατος πόλος της σύγκρουσης. Το επιτρέπει αυτό το λειτούργημα του εκπαιδευτικού, ο ρόλος του δασκάλου; Όχι βέβαια. Και παρόλο που η ιδεολογία ενυπάρχει στην αισθητική των καλλιτεχνικών έργων και είναι σύμφυτη με την αισθητική κρίση, είναι τουλάχιστον αδόκιμο επιστημονικά το να κρίνονται από ένα δάσκαλο αυτά καθεαυτά τα περιγραφικά στοιχεία του έργου (όπως λ.χ. η θεματολογία του). Ένα εικαστικό έργο κρίνεται κατά την διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας από τα μορφολογικά στοιχεία του (που άλλωστε μόνο αυτά «θεραπεύονται» από την διδασκαλία) και από το κατά πόσο αυτά εξυπηρετούν την όποια πρόθεση του ζωγράφου-σπουδαστή. Πρόθεση που οφείλει ο δάσκαλος να σεβαστεί. Κάθε άλλη προσέγγιση είναι και αντιεπιστημονική και ύποπτη.» (Εύα Μελά, εφημερίδα «Ριζοσπάστης», Κυριακή 16/3/2008, σελ.17)
Δηλαδή η ζωγράφος, πρόεδρος του ΕΕΤΕ και βουλευτής, χωρίς να είναι πλήρως ενημερωμένη για όλες τις παραμέτρους της υπόθεσης, αφού μας λέει ότι κατά την διάρκεια της αξιολόγησης μιας σπουδαστικής εργασίας γίνεται «σύγκρουση» και όχι μάθημα και ελεύθερος διάλογος , αφού παραδέχεται την σχέση μορφής και περιεχομένου, μας υποδεικνύει αξιωματικά να ασχοληθούμε μόνο με την μορφή. Δεν μας επιτρέπει να ασχοληθούμε με το περιεχόμενο γιατί προκαλούμε υποψίες!!!
Αλήθεια δεν της προκάλεσε καμιά υποψία στο έργο του σπουδαστή όταν ο εικονιζόμενος εργάτης-σπουδαστής που διαβάζει «ριζοσπάστη» φοράει μπλουζάκι της πολυεθνικής εταιρείας Fred Perry, μπλουζάκι ίδιο ακριβώς μ’αυτά που φοράνε οι Άγγλοι ευγενείς όταν παίζουν τένις στο Wimbledon;
Μέσα σ’ όλα αυτά τα χαμένα αυτονόητα θα’ θελα να θυμήσω την καλλιτεχνική μου ιδιότητα και την καλλιτεχνική μου δουλειά, δείγμα των θέσεών μου και της ευθύνης που παίρνω να τις υπερασπίζομαι με το έργο μου. Τέλος θα ήθελα να δηλώσω την περηφάνια μου για τους σπουδαστές και τους αποφοίτους του εργαστηρίου μας. Είναι τιμή μου που πολλοί από αυτούς με αποκαλούν δάσκαλο. Η ευθύνη είναι μεγάλη και ελπίζω να κάνω τα λιγότερα λάθη. Ποτέ όμως δεν έχω προδώσει την εμπιστοσύνη τους και ούτε πρόκειται να το κάνω στο μέλλον. Δε νομίζω ότι χρειάζεται να μακρυγορώ. Ούτε έχω την διάθεση να γίνω μαιντανός Όποιος έχει κάτι να μου πεί ξέρει που θα με βρεί.
Βασίλης Βλασταράς, ζωγράφος
Μάρτιος 2008
σεται στο πολιτικό πεδίο και στις σχέσεις των εξουσιών γράφοντας: «οι σχέσεις εξουσίας ασκούν επάνω του μια άμεση επιρροή, το περικυκλώνουν, το σημαδεύουν, το χειραγωγούν, το βασανίζουν, το εξαναγκάζουν σε εργασίες, το υποχρεώνουν σε τελετουργίες, απαιτούν από αυτό κάποια σημάδια.»
