Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή» στις 23/05/2010.
Εδώ δημοσιεύεται ολόκληρο.
«Μάνα μου διώξε τους γιατρούς
Κι άσε με να πεθάνω,
αφού είν’ ο κόσμος ψεύτικος
τι θέλεις να σου κάνω.»
Στον χώρο αυτό το σώμα υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ο πρωταγωνιστής ενός δράματος. Σ’ αυτόν τον χώρο κατέφυγαν για να αργοσβήσουν χιλιάδες ζωές. Για χρόνια γίνεται θέατρο της ανθρώπινης ασθένειας και δείχνει το πρόσωπο μιας κοινωνίας που νοσεί περισσότερο από τους αρρώστους της. Αποτελεί πεδίο αγώνων. Πεδίο διαρκών και ανταγωνιστικών σχέσεων εξουσίας, επιθυμίας, αποποίησης, ιδιοποίησης, εκτοπισμού, ταύτισης, διαφοράς και αντιδικίας.
Το καταπιεσμένο σώμα γίνεται κατανοητό από τους Χορκάιμερ και Αντόρνο ως μηχανισμός βαρβαρότητας: «Σε αυτή την δυσφήμιση που έκανε συστηματικά ο άνθρωπος στο ίδιο του το σώμα, η φύση εκδικείται για το ότι ο άνθρωπος την υποβίβασε σε αντικείμενο κυριαρχίας, σε ακατέργαστη ύλη. Αυτή η ανάγκη να είναι κάποιος απάνθρωπος και να καταστρέφει είναι το αποτέλεσμα μιας οργανικής καταπίεσης οποιασδήποτε ενδόμυχης σχέσης ανάμεσα στο σώμα και στο πνεύμα.»
Ο Μισέλ Φουκώ εξετάζει ενδελεχώς, κρίνοντας τον δυτικό ορθολογισμό, τον τρόπο με τον οποίο το σώμα εντάσ
σεται στο πολιτικό πεδίο και στις σχέσεις των εξουσιών γράφοντας: «οι σχέσεις εξουσίας ασκούν επάνω του μια άμεση επιρροή, το περικυκλώνουν, το σημαδεύουν, το χειραγωγούν, το βασανίζουν, το εξαναγκάζουν σε εργασίες, το υποχρεώνουν σε τελετουργίες, απαιτούν από αυτό κάποια σημάδια.»Το βιολογικό και ανατομικό σώμα, το υλικό υπόστρωμα, δεν μπορεί το ίδιο να είναι μόνο κατασκευή. Υποδέχεται την πολιτισμική εγγραφή και κατανοείται ως κάτι που φέρει και θεμελιώνει τις πολιτισμικές κατασκευές. Το σώμα έχει μια ιστορία, αποτελεί μέρος της ιστορίας. Το σώμα ανήκει στην φύση αλλά ανήκει και στην κουλτούρα. Την συγκροτεί όπως οι οικονομικές και κοινωνικές δομές, την ενσαρκώνει κατά κάποιον τρόπο ως προϊόν και ως φορέας.
Η τέχνη ως προοπτική στα πλαίσια του εικαστικού project σωτηρία καλείται να επανεξετάσει τα σημεία της σύγχυσης της μνήμης, της ιστορίας, των ορίων, της ασθένειας και να επαναφηγηθεί το δίκτυο των σχέσεων ανάμεσα σε υποκείμενα και αντικείμενα, σε ταυτότητες και ετερότητες, ανάμεσα στον χρόνο και στα όρια, στην ελευθερία και την αδιαφορία. Οφείλει να κρατήσει την ένταση που ωθεί την αισθητική εμπειρία στην αναδιαμόρφωση της συλλογικής ζωής και την ένταση που αφαιρεί την δύναμη της αισθητικής ευαισθησίας από άλλες σφαίρες εμπειρίας. Καλείται να δανειστεί από τις περιοχές αδιακρισίας μεταξύ τέχνης και ζωής, τις συνδέσεις που επιφέρουν την πολιτική κατανόηση και να θέσει στο προσκήνιο την συνάντηση και ενδεχομένως την σύγκρουση ετερογενών στοιχείων.
Τα σώματα ζουν και πεθαίνουν, τρώνε και κοιμούνται, νοιώθουν πόνο, βία, απόλαυση. Η σύγκρουση για την πραγματικότητα αυτών των κοινών αντικειμένων αποτρέπει την αντικειμενοποίηση, προκαλεί ρήξη στην αντίληψή μας και φανερώνει την μυστική σύνδεση κρυμμένων πραγμάτων πίσω από την καθημερινή πραγματικότητα.
Βασίλης Βλασταράς
Απρίλιος 2010
